Columns

Gezonde voeding en op tijd naar bed


Als ouders heb je een grote invloed op de gezondheid van je kinderen. Dat begint al voor de geboorte, door te zorgen dat je niet teveel gifstoffen in je lijf hebt (1) en zelf in een goede conditie bent (preconceptional care). Wat de moeder in de zwangerschap eet heeft invloed op de voedsel voorkeur van het kind. Eet de moeder in de zwangerschap en erna veel groenten, dan zal het kind sneller groenten aantrekkelijk vinden(2). Borstvoeding geven is daarna van groot belang en dan komt het introduceren van gezonde voeding. Het eten dat je als ouders in huis hebt bepaalt voor een groot deel wat je kind binnen krijgt. Begin dus met gezondere en volwaardige voeding te kopen.

Er is echter een groot probleem. We weten nog steeds niet wat gezonde voeding is. Is brood of zijn granen gezond?(3) Is melk of andere zuivel gezond?

Natuurlijk zijn er ideeën waar de meeste wetenschappers het redelijk over eens zijn en misschien moeten daar eerst maar mee beginnen. Dit is bijvoorbeeld het gegeven dat het gezond is om veel groenten te eten.

Hoe zorg je ervoor dat kinderen meer groenten gaan eten?

Ik denk dat de eerste stap het besef moet zijn dat we met het Nederlandse standaard dieet volledig de plank misslaan. Ontbijt met brood en zoet beleg, lunchen met broodje kaas of ham en alleen ’s avonds groenten is geen gevarieerde en volwaardige voeding. Verder zien we in onze praktijk geregeld dat kinderen weinig groenten eten, maar wel veel frisdrank, suikerrijke fruitsappen en snoepjes, koekjes of reepjes tussendoor eten. Ze hebben ’s avonds geen trek meer en verlangen hooguit nog naar meer zoet.

Ontbijt eens met een gekookt ei, een handvol bosbessen of frambozen, wat hazelnoten of walnoten en desnoods een kommetje havermoutpap of (soja-)yoghurt. En dan een lunch met een kop pompoensoep of groentesoep vol peterselie, prei, ui, wortel en selderij en een salade met avocado, pijnboompitten, stukje forel of makreel, wat vers citroensap, olijfolie, gembersiroop en komkommer, veldsla en waterkers. Bij het avondeten kun je zorgen dat je begint met veel gestoomde groenten en rauwkost en combineer dit met een beetje vlees, vis, garnalen, tofu, linzen of ei. Eet voeding in alle kleuren (4). Aardappelen alleen gekookt en met mate. Zo min mogelijk pasta, pizza en friet.
Drink wat vaker groentesappen. We maken bijna dagelijks dankbaar gebruik van een slowjuicer. Een handig apparaat om van groenten en tarwegras sap te maken en daardoor kun je veel makkelijker veel groenten binnen krijgen.
Zien eten doet eten, dus geef als ouders het goede voorbeeld. Aan tafel eet een kind beter dan voor de televisie. Stop met vruchtensap uit pak (= zelfde als suikerwater), stop met frisdrank en zoete tussendoortjes en je kind zal meer zin in eten krijgen. Als toetje? Gewoon een appeltje of wat bessen.
De jeugd van nu heeft eerder suikerziekte en hart- en vaataandoeningen dan hun ouders(5). Veel kinderen worden net als hun ouders te dik en bewegen te weinig. Naast gezonde voeding is gezond gedrag ook aan te raden. Te beginnen met een langere nachtrust. Als je te kort slaapt neig je naar meer fastfood en zoetigheid. Zevenentwintig minuten langer slapen en kinderen waren op school veel rustiger, minder impulsief en alerter(6). Als ouders moet je structuur aanbrengen.





Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl

Bovenstaand artikel is als column verschenen in het maandblad GezondNU van januari 2013, zie ook www.gezondnu.nl



1. PMID: 23044994, zie http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23044994

2. PMID: 22940687, zie http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22940687

3. zie o.a. mijn column over het oer dieet en over gluten en zie op http://melchiormeijer.wordpress.com/

4. Eet alle kleuren van de regenboog, zie Youtube: http://youtu.be/Oc-iSLchwfk

5. http://www.ted.com/talks/lang/nl/dean_ornish_on_the_world_s_killer_diet.html

6. PMID: 23071214, zie http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23071214

Eat like a rainbow, leuk liedje en voorbeeld hoe je gezonder kan eten: http://www.youtube.com/watch?v=Oc-iSLchwfk

Migraine (Column GezondNu, oktober 2012)
Altijd magnesium aanvullen.

In New York werkt een neuroloog met een unieke achternaam: Alexander Mouskop. Hij is gespecialiseerd in hoofdpijn en migraine en publiceert geregeld over natuurlijke behandelmethoden bij deze klachten. Op zijn website (1) staat bij Scientific Articles een prachtig overzichtsartikel over de relatie tussen voeding en migraine en in mei 2012 publiceerde hij een artikel waarin hij uitlegt waarom iedereen met migraine extra magnesium moet krijgen. (2)

Magnesium is na Kalium het meest voorkomende positief geladen ion in onze cellen (intracellulair) en magnesium speelt een essentiële rol in veel intracellulaire processen waaronder de energieproductie van cellen (zie ook mijn eerdere columns over magnesium). Daarnaast lijkt magnesium een belangrijke rol te spelen bij het ontstaan van migraine (mogelijk speelt slechtere werking van mitochondriën een rol bij migraine).
Routine bloedonderzoek geeft geen werkelijk beeld van hoeveel magnesium iemand in zijn lichaam heeft. Dit komt omdat in het bloed of serum niet meer dan twee procent van de magnesiumvoorraad te meten is. Het meeste magnesium wordt opgeslagen in de botten (zo’n twee derde van het totaal) en bijna een derde van het magnesium ligt intracellulair. Een dokter dit zegt het serum magnesium gehalte is normaal dus u hoeft geen extra magnesium heeft bovenstaande dus niet begrepen.

Een tekort aan magnesium geeft klachten van vermoeidheid, zwaarmoedigheid en depressie en geeft een verhoogde kans op trombose. Magnesium beïnvloedt de gevoeligheid voor neurotransmitters (o.a. voor serotonine) en speelt een rol bij het vrijkomen van een grote variatie aan neurotransmitters. Daardoor speelt magnesium een rol bij spanning, angst, onrust en depressie. In de praktijk is vaak het eerst herkenbare teken dat mensen laag in de magnesium zitten het hebben van spierkrampen, hoofdpijn of migraine.

Hoe het precies zit weten we nog niet, maar er is sterk bewijs dat mensen die lijden aan migraine veel vaker (ruim de helft) een magnesiumtekort hebben. Mogelijke oorzaken hiervoor zijn: een minder goede inname (te weinig bladgroenten, olijven, vijgen, dadels, noten en zaden eten), een genetische aanleg waardoor ze minder goed magnesium kunnen opnemen, of erfelijk meer magnesium uitplassen en een verhoogde uitscheiding van magnesium door stress (bij stress plas je tot vier keer meer magnesium uit dan normaal).

Er zijn enkele dubbelblind placebo gecontroleerde studies verricht met magnesium bij migraine en deze studies laten wisselende resultaten zien, zeer waarschijnlijk omdat zowel mensen met een magnesiumtekort als mensen zonder een tekort meededen. Omdat het zo lastig is een goed beeld te krijgen van iemands magnesium voorraad pleit dokter Mouskop voor het standaard geven van zowel magnesium injecties als magnesiumcapsules (dagelijks 400 mg elementair magnesium, bijv. als magnesiumcitraat of magnesium-l-threonaat, géén magnesiumoxide) aan mensen met migraine. Magnesium is extreem veilig als middel, is goedkoop en voor migraine lijders met een magnesiumtekort kan het zeer effectief zijn.

Andere natuurlijke middelen met bewezen effectiviteit bij migraine zijn riboflavine (vit. B2, 400 mg) en een speciaal gifvrij extract uit Groot Hoefblad (2 x daags 75 mg), ginkgo biloba (120 mg/dag), co-enzym Q10 (100 mg/dag) en alfa-liponzuur (2 x daags 300 mg). Gember lijkt ook zinvol, maar daarvan is nog te weinig bewijs. Omdat stress een belangrijke rol speelt is leren los te laten (Sedonamethode, mindfulness, meditatie), ontspanningsoefeningen en beweging van belang. En aangezien het overslaan van een maaltijd migraine kan uitlokken is een regelmatige dagindeling; eten op vaste tijden en voeding die de bloedsuiker stabiel houdt (minder suiker, minder zetmeel en extra haverzemelen) ook van belang.

Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl


1. www.nyheadache.com
2. PMID: 22426836

Column van Johan Bolhuis, arts verschenen in het maandblad GezondNU, nr. 4 2012

We worden massaal bedrogen als het om voeding gaat
Typisch Nederlands eten

Stel; je koopt een auto. De verkoper zegt: ‘Hij kan 150 kilometer per uur’.
Maar als je de kleine lettertjes leest, blijkt dat hij alleen bergafwaarts 150 kilometer per uur haalt.
Dan voel je je toch bedrogen? Dan wil je toch je geld terug?

Het gekke is dat we koekjes, toetjes, candybars of frisdrank niet terugbrengen terwijl ons in de reclame wordt verteld dat je er energieker, vrolijker en meer sexy van wordt.

We worden massaal bedrogen als het om voeding gaat.

Een tijd geleden publiceerde de Telegraaf een top-100 met typisch Nederlandse dingen. In die lijst stond natuurlijk haring, drop en kaas. Maar ook: rookworst, boerenkool, hagelslag, erwtensoep, stamppot, stroopwafel, kroket, oliebollen, bal gehakt, bitterbal en spruitjes. Van dit lijstje is het merendeel niet gezond.

Ook typisch Nederlands: we eten brood met beleg als maaltijd. In onze praktijk zien we bijna standaard dat mensen twee broodmaaltijden per dag eten en geregeld een glas melk nemen. Waarschijnlijk kun je beter brood gebruiken als iets voor erbij, bijvoorbeeld bij een salade of bij een bord soep. Eten we zo veel brood omdat een maaltijd voorbereiden snel en makkelijk moet zijn?, want ook dat is typisch Nederlands.

En dan de melk. Die is toch bedoeld voor kalfjes? Het is toch absurd om als volwassen mens aan de uiers van een koe te hangen? In melk zitten groeifactoren, bedoeld om een kalf snel te laten groeien. Wilt u als volwassene nog gestimuleerd worden in uw groei? In theorie zou dit ook de groei van kankercellen kunnen stimuleren. Verder zien we op melk vaak extra slijmvorming (bijholte-ontstekingen, oorsuizen en gezwollen amandelen). Daarnaast zijn de vetten in zuivel vaak verzadigde vetten.

Minder brood en minder zuivel past perfect in het steeds beter onderbouwde oerdieet of paleodieet, een dieet dat leidt tot minder ontstekingen.

Wist u dat we in Nederland dagelijks 750.000 boterhammen met hagelslag (matige cacao (vaak muf of beschimmeld), harde vetten en veel te veel geraffineerde suiker) eten? Waarom niet een bord havermoutpap of biologische citroenmarmelade, bosbessenjam of wat sardientjes op een stuk roggebrood of inkabrood?

Zou het niet mooi zijn als we als volk wat meer luisteren naar mensen die echt een visie hadden over voeding. Ik noem Nederlandse pioniers als Boerhaave, Moerman, Van der Upwich en Houtsmuller. Als het aan hun (en mij) lag zou dit in de nieuwe top 100 typisch Nederlands eten staan:

Appels, bramen, bosbessen, frambozen, cranberry's, spruitjes, broccoli, tomaten, pompoenen, doperwten, witte kool, zuurkool, uien, knoflook, dille, rozemarijn, peterselie, shiitake, oesterzwammen, lijnzaad, thee, havermout en haverzemelen, quinoa, amarant, koffie en af en toe wat vette vis, eieren of een biologisch stukje vlees.

Zo wordt boodschappen doen veel makkelijker; je begint bij de groente- en fruitafdeling, koopt wat vis, vlees of ei en eventueel koffie, thee of pure chocolade. Ook nog wat walnoten, hazelnoten, havermout, amarant en een potje vitamine D3-pillen. De rest van de schappen met kant-en-klare voeding kun je overslaan. Heb je meer tijd over om rustig te tafelen en geven we meteen gehoor aan de al eerder door mij geciteerde bekendste dokter van Nederland:

Boerhaave; 'Houdt het hoofd koel, de voeten warm en prop niet te vol die darm. '

Johan Bolhuis, arts,
www.natuurarts.nl

Terug naar af?
Originele voeding, paleo-dieet of voorouderlijk dieet



Op aarde zijn zo’n 50.000 tot 100.000 verschillende soorten eetbare planten. Toch halen we meer dan 60 procent van onze plantaardige eiwitten uit rijst, soja, tarwe, maïs. Al deze vier producten eten we niet rauw, ze worden of gekookt en vaak fors bewerkt om er iets eetbaars van te maken. Daarnaast zijn drie van de bovengenoemde vier nogal gemuteerd. Soja, tarwe en maïs zoals we die nu kennen bestonden een paar honderd jaar geleden nog niet en mogelijk is ons lichaam minder goed instaat dit te verteren, we zijn nog niet aangepast aan de moderne voeding.

Dat aanpassen gaat namelijk niet zo snel. Onze genen veranderen zo’n half procent per één miljoen jaar. Een miljoen jaar geleden aten we geen tarwe, soja, maïs of rijst.
Het voordeel van veel rijst, soja, tarwe en maïs verbouwen is dat er veel beschikbaar is voor de wereldbevolking. Maar wereldwijd zien we meer en meer overgewicht, suikerziekte, hart- en vaatziekten en meer kanker ontstaan. En dat zou wel eens mede kunnen liggen aan de huidige voedingsgewoonten. Misschien is brood wel niet zo gezond, is ons lichaam niet goed aangepast aan tarwe, maïs en soja en is hoog verhitten (boven de 110 graden Celsius) en bewerken van voedsel niet zo’n goed idee. Dit is waarom sommige wetenschappers pleiten voor terugkeer naar een voorouderlijk dieet of paleo-dieet.

Het stereotypisch beeld van de oermens als een holbewoner met een knuppel en een kampvuurtje met daarboven een beest bradend aan een spit schijnt niet te kloppen. Waarschijnlijker is dat de oermens meer een mens was die in de buurt van water woonde, dagelijks wat vis ving, schaaldieren, slakken, kikkers, vogeleieren en bessen, planten, knollen, noten en zaden verzamelde om te eten. En af en toe een beest ving, wat vlees at, waarbij niet alleen de spieren, maar ook de hersenen (omega-3 vetten), lever (zeer vitamine- en mineraalrijk) en beenmerg (veel meervoudig-onverzadigde vetten) gegeten werd. Verder was de oermens veel buiten in beweging, waardoor er meer zonlicht op zijn of haar huid viel en er meer vitamine D3 werd aangemaakt. Een bizon of geit melken was zeer waarschijnlijk ook niet gebruikelijk.

Zoek op internet maar eens op prof. Frits Muskiet of op dr. Loren Cordain en u zult vele artikelen vinden over het paleo-dieet. Veel mensen voelen zich beter op een paleo-dieet. Een recent verschenen studie van de Universiteit van Lund, Zweden, laat zien dat een paleo-dieet met minder calorieën een meer verzadigd gevoel geeft dan het Mediterrane dieet (PMID: 21118562). Daarnaast zien we stabielere bloedsuikerspiegels, betere cholesterolwaarden, minder migraine, minder acné, minder maag- en darmklachten, minder ontstekingen en mogelijk ook minder last van allergieën en auto-immuun ziekten.

Waar het precies aan ligt weten we niet maar de Franse medisch bioloog en internist, dr. Jean Seignalet doet een poging in zijn boek: Voeding de derde geneeskunde (www.seignalet.fr).
Hij verklaart dat gemuteerde voeding (vooral granen, maïs en soja) en voeding die verhit is op hoge temperaturen veel eiwitten met een andere structuur bevatten. Onze enzymen kunnen ze dan minder goed afbreken en dat leidt tot meer onverteerde resten in de darmen. Deze worden daardoor meer geprikkeld en in combinatie met stress leidt dit tot ontstekingen in de darm en tot meer doorlaatbare darmen. De barrière tegen allerlei allergenen en bacteriën wordt daardoor minder goed en dat zou een oorzaak kunnen zijn voor meer ontstekingen, allergieën of auto-immuunziekten. Het klinkt logisch en zijn ideeën verdienen verder onderzoek.

Misschien kunnen we zolang het allemaal nog niet duidelijk is toch een beetje terug naar af. Meer bewegen in de buitenlucht, slapen in het donker, minder eten, vers eten, veel rauwkost, veel groenten en minder of geen granen en zuivel en af en toe wat vis of vlees van beesten die bewogen hebben. En dat zal je natuurlijk net zien, had ik bijna mijn column af lees ik een artikel dat het waarschijnlijk is dat de Neanderthalers ook af en toe gekookte granen aten (PMID: 21187393). Tja, het blijft lastig een antwoord te geven op de vraag “wat is nu de beste voeding?” Dan eerst maar meer bewegen, niet roken, zo min mogelijk blootstelling aan gifstoffen, op tijd naar bed en ontspannen.



Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl
Deze column is verschenen in GezondNu, nr. 4, 2011.

Kader:
Voorouderlijk dieet, paleolitisch dieet of paleo-dieet: Een dieet waarin geen granen, geen zuivel, geen peulvruchten en geen kant- en klaar producten en geen suiker wordt gegeten, maar wel volop groenten, fruit, noten, zaden, vis, schaaldieren en vlees.

================

Naschrift 15 januari 2014: Als antwoord op de vraag: "Wat is nu de beste voeding?" denk ik dat er grote individuele verschillen zijn, dat uitmaakt hoe je eet, waar en met wie je eet en of er allergieën of ziekten meespelen, maar ik neig steeds meer naar een voorouderlijk dieet (paleodieet of oerdieet), zowel voor ons gezin als voor mijn patiënten, met daarbij vooral een zo suikerarm mogelijk, glutenvrij en zuivelvrij dieet, niet te lang verhitten (zie www.seignalet.fr) en met veel biologisch geteelde onbespoten groenten, bessen en klein fruit, noten, zaden en pitten en geregeld vis en gevogelte.

Ik zie vooral bij darmklachten, auto-immuunbeelden (reuma, Sjögren, fibromyalgie) als bij chronische ontstekingen en huidklachten duidelijk gunstige effecten in de praktijk. Peulvruchten, af en toe aardappelen, zilvervliesrijst en glutenvrije havermout gaan bij veel mensen wel goed, hiermee neig ik dus naar een minder strikt paleo dieet. Voordeel is dat je af en toe een bakje sojayoghurt met bosbessen en havermuesli kan eten of een bord havermoutpap (liefst van steel-cut oats).
Voor mensen met kanker is het gemodificeerde Houtsmullerdieet in combinatie met de inzichten Dean Ornish en Thomas Seyfried (en dus vooral geen rood vlees en suikerarm !) aan te raden.

Voor meer info zie:

www.hetpaleodieet.nl
www.thepaleomom.com en haar boek: Paleo approach
http://melchiormeijer.wordpress.com/ (Het Paleo Perspectief)
www.eetgoedvoeljegoed.com
www.superfoodbrood.nl

Aanrader: kookboek: Plenty van Yotam OttoLenghi en Remko Kuipers: Het paleodieet.

Voor mensen met M.S.: The Wahls Protocol.

Tips voor een gezonder en langer leven

In plaats van een avondje televisie kijken zou u ook eens op internet kunnen kijken op www.ted.com
TED staat voor Technology, Entertainment en Design en deze organisatie brengt inspirerende sprekers uit deze drie vakgebieden bijeen en houdt jaarlijks bijeenkomsten. Op zo’n bijeenkomst mag elke spreker in maximaal 18 minuten zijn verhaal doen. De lezingen zijn gefilmd en te bekijken op de bovengenoemde website.

Ik raad u aan om op deze website de naam Ornish in te typen en zijn lezingen te bekijken. Dean Ornish is een internist die al jaren verteld dat je niet zo moet eten en leven als de gemiddelde Amerikaan. Hij heeft diverse boeken geschreven en is oprichter van het Preventive Medicine Research Institute (www.pmri.org) en heeft vele onderzoeken verricht.
Zijn laatste publicaties hebben helaas niet of nauwelijks de kranten gehaald, terwijl het volgens mij wereldnieuws is.
Dean Ornish en zijn medewerkers hebben een onderzoek gedaan bij 93 mannen met prostaatkanker. De groep werd in tweeën gedeeld. De ene helft kreeg regelmatig bloed controles en een gesprekje met de arts. De andere groep kreeg een dieet en een leefstijlprogramma (zie kader).
Na 1 jaar was bij de groep die de Ornish aanpak volgde er sprake van 4% afname van de tumormarker en ook de grootte van de prostaattumor nam af. Bij de controle groep was er 6% stijging van de tumormarker. Vervolgens hebben ze bloed afgenomen van de patiënten van beide groepen en dit toegevoegd aan prostaatkankercellen in een laboratorium en daar zag men 9% remming van de groei van deze kankercellen op het bloed van de controle groep tegenover 70% remming in de Ornish groep. Dit is een enorm verschil en de mensen die het meest veranderd waren wat hun leefstijl betrof hadden de hoogste remming op de groei van kankercellen.
Nog een jaar later hebben ze weer gekeken hoe het met de beiden groepen ging en toen bleek dat 27% van de controle groep toch een operatie moest ondergaan of zich had laten bestralen of hormoonblokkade had gekregen tegenover slechts 5% in de Ornish groep. Dat betekent dat deze groep tenminste 2 jaar lang regulier ingrijpen kon voorkomen en daarnaast hadden ze op vele andere zaken ook winst geboekt. Ze hadden een lager cholesterol, lagere bloeddruk, betere conditie, etc.
En nu komt het aller boeiendste. Bij deze groep mannen was er 29% toename van het enzym telomerase. Dit enzym is in staat schade aan ons erfelijk materiaal te repareren. Als deze schade niet gerepareerd zou worden verouderen cellen sneller, ontstaan er makkelijker kankercellen en sterven cellen sneller. Bij deze mannen wordt dus de veroudering vertraagt en misschien wel met 29%. Dan zouden ze in plaats van gemiddeld 76 jaar maar liefst 98 jaar kunnen worden.

Kader:
Het programma van Dean Ornish bestaat uit een suikerarm, vezelrijk, groenterijk en fruitrijk vegetarisch dieet met zeer weinig vet, toevoeging van een multivitamine supplement en 3 gram omega-3 visolie, 30 minuten per dag (en 6 dagen per week) wandelen of lichte inspanning, een uur per dag stressreductie door yoga, meditatie en ontspanningsoefeningen en zich inzetten voor de gemeenschap (o.a. vrijwilligers werk, deelname aan een vereniging). Het goede effect van dit programma geldt niet alleen voor prostaatkanker.

Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl

Doris en Richard
Detox en suppletie

Eén van de goede zaken in de opleiding tot arts is dat je meewerkt in het ziekenhuis als coassistent. Zo leer je van oudere en meer ervaren artsen en je leert ook van de patiënten. En je leert hoe je vooral niet wil zijn als arts.
Soms kwam ik artsen of wetenschappers tegen waardoor ik echt geraakt werd, zij hadden een passie die ik herken en zij maakten dat ik vanaf die ontmoeting anders naar dingen ging kijken. De ruimte in deze column is te klein om iedereen te noemen die mij heeft geïnspireerd. Ik beperk me daarom tot twee mensen die mij nog steeds raken.
Eén van die mensen die mijn visie op de geneeskunde voorgoed veranderde is een Amerikaanse kinderarts en allergoloog: Doris Rapp. Zij werkt nog steeds en ik raad u aan om haar website te bezoeken: www.drrapp.com en daar vooral de video’s te zien.
In 1995 kwam Doris Rapp naar Utrecht om te spreken op een symposium met de titel “Ziek van je omgeving” en liet daar indrukwekkende video’s zien van kinderen die agressief of zwaar depressief werden door een allergische reactie. Ook liet ze zien hoe muizen in een kooi de dampen van een nieuw gelegde vloerbedekking niet overleefden. Haar boeken (o.a. Is this your Child?, Our Toxic World en 32 Tips That Could Save Your Life) zijn, zegt ze zelf, bewust schokkend. Ze laat bijvoorbeeld zien dat in 2004 bij 10 pasgeborenen het navelstreng bloed is getest en dat er in totaal 287 industriële stoffen werden gevonden, waaronder kwik, PCB’s, pesticiden en diverse chloor- of fluorverbindingen.(1) Deze stoffen zijn kankerverwekkend, verstoren de hormoonhuishouding en kunnen de normale ontwikkeling van een kind verstoren. Geen fijne start op deze aarde.
Onze wereld zit vol met giftige stoffen en dan nog zijn er mensen die beweren dat biologisch eten niet gezonder is dan groente of fruit met extra gif. Zou u nog “gewone sinaasappelen” kopen als op de verpakking staat “deze sinaasappelen zijn behandeld met een kankerverwekkend middel dat wormen, schimmels, onkruid en insecten vernietigt”? (2,3)
Doris Rapp zoekt naar simpele oplossingen en benadrukt het belang van schone lucht (in huis een luchtreiniger, goed ventileren en voorkom schimmelgroei), minder gebruik van chemicaliën, allergie onderzoek en behandeling, ontgiften en gezondere voeding.

Een tweede grote inspirator voor mij is de biochemicus Richard Passwater. Ik heb hem twee keer persoonlijk mogen interviewen en was onder de indruk van zijn encyclopedische kennis en ook zijn passie voor zijn vak. Zijn boek “The new supernutrition, your guide to super health and vitality” (1991) was het eerste Engelstalige boek dat ik las over anti-oxidanten. Inmiddels heeft hij ruim 500 interviews en artikelen geschreven over voeding en voedingssupplementen en 47 boeken, dit jaar nog een helder boek over het belang van hoge doseringen visolie (EPA/DHA). Zo’n 150 van zijn artikelen zijn te lezen op zijn website www.drpasswater.com
Als je iets van Richard Passwater kan leren dan is het wel dat er inmiddels voldoende bewijs is dat het vaak zinvol is om gezonde voeding aan te vullen met extra selenium, natuurlijke vitamine E (vooral gammatocoferol), alfa-liponzuur, pycnogenol, vitamine D3 en K2 en grammen visolie.
Doris Rapp zal rond de 86 jaar zijn en Richard Passwater is 74 jaar. Beiden nog actief in hun vakgebied, nieuwsgierig en strevend naar een gezondere wereld. Inspirerend.



Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl




Referenties:

1. http://www.ewg.org/reports/bodyburden2/testresults.php

2. Nog mooier beschreven in het boek: Fatsoenlijk eten, van Karen Duve, pag. 22, ISBN 978-90-5936-348-9

3. In sinaasappelen zitten vaak wel 4 gifstoffen, zie www.weetwatjeeet.nl om een indruk te krijgen wat er aan gif zit in de producten van uw supermarkt.

Column gezondNU, nr. 1, 2012
Chronisch vermoeid
Moe, moe en nog eens moe



Iedereen is wel eens moe, zeker na een drukke periode of een slechte nacht.
Er zijn echter mensen die dag in dag uit zo moe zijn, dat zelfs leuke dingen doen niet lukt, dat zelfs douchen bijna te veel is, een lichte inspanning als tien minuten wandelen geeft dan soms tot dagen erna meer pijn en vermoeidheid en vaak moet een afspraak of bezoek worden afgezegd omdat ze te moe zijn.

We hebben het hier over een afmattende en invaliderende moeheid.

Soms staat dit op zichzelf, soms is het een onderdeel van een chronisch ziektebeeld (kanker, reuma, etc.) en soms spelen psychische factoren een rol.
Het moeilijke aan deze vermoeidheid is dat de omgeving het vaak niet kan zien, zeker als de patiënt af en toe ook een goede dag heeft en dat de patiënt weinig begrip krijgt van vrienden, kennissen en zelfs behandelaars. Artsen hebben er geen pasklare oplossing voor, al komen er steeds meer nieuwe inzichten en mogelijkheden (1).
Enkele van die nieuwe inzichten gaan over de energie productie in elke cel in ons lichaam. Simpel gezegd is iedere cel in ons lichaam een zakje met zout water met daarin een celkern, wat eiwitten, fabriekjes voor het maken van die eiwitten en energiecentrales. Die energiecentrales noemen we mitochondria en een mitochondrium is in staat om van vetten of koolhydraten pakketjes energie te maken. Deze in pakketjes opgeslagen energie worden ook wel ATP genoemd. ATP’s zijn een soort batterijen die energie leveren voor allerlei functies van een cel. Cellen gebruiken veel energie en één derde deel van deze energie wordt besteed aan het zogenaamde natrium kalium pompje in de celwand. Om te voorkomen dat onze cellen helemaal opzwellen (immers zout trekt vocht aan) pompen we steeds drie deeltjes natrium naar buiten in ruil voor twee deeltjes kalium naar binnen. Hiermee komt er meer natrium buiten de cel dan in de cel en trekt het vocht naar de plek waar meer natrium is.
Eén derde deel van onze energie gaat dus zitten in het in en uitpompen van mineralen. Als we dit efficiënter kunnen doen dan houden we misschien energie over. We hebben magnesium nodig om het pompje aan het werk te zetten en bij een magnesium tekort kun je een kalium tekort niet aanvullen. Extra magnesium geven blijkt dus mogelijk zinvol bij vermoeidheid en daar is inmiddels ook bewijs van.(2) Minder keukenzout (natrium) en meer kalium (en calcium) kan mogelijk helpen en we zien in ieder geval een betere stemming op zo’n dieet. (3)
Verder kunnen we tegenwoordig met een Engelse laboratorium onderzoek uit het bloed een ATP-profiel maken en daarin beoordelen hoe goed iemand ATP kan aanmaken en hergebruiken (4). Bij een slecht ATP-profiel kan aanvulling van stoffen (bijv. NADH of carnitine (5-7)) die nodig zijn voor de energie productie zinvol zijn. Ook blijkt uit die nieuwe testen dat mitochondria vaak minder goed werken omdat ze belast zijn met toxische stoffen. Ontgiften en een gezondere leefstijl kan daarmee zorgen voor een verbeterde energie productie. En als laatste veel belovende mogelijkheid blijkt dat je slecht functionerende mitochondria kan vervangen door nieuwe. Dit proces kan worden versneld door momenten van gereguleerd zuurstof tekort (hypoxie) vergelijkbaar met wandelen zeer hoog in de bergen. Met een medisch apparaat (IHHT) kan de hypoxie precies en veilig worden geregeld (8) en de eerste ervaringen met deze therapie laten meer energie en minder vermoeidheid zien (9). Daar krijg ik dan weer energie van.



Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl



Voetnoten: 1) PMID: 21982120 2) PMID: 1672392; 3) PMID:18466657; 4) PMID: 19436827; 5)PMID: 10071523; 6) PMID: 15377055; 7) PMID: 15039515; 8) PMID: 21033083; 9) http://www.sens.org/node/2069

Walnoten zijn goed voor je hersenen

Al in de 17e eeuw wees onderzoeker en botanicus William Coles op de gunstige effecten van de walnoot op de hersenen omdat de vorm van de walnoot lijkt op hersenen: het zaad lijkt op hersenen en zit verpakt in een harde buitenkant net als onze schedel. Deze signatuurleer is niet echt wetenschappelijk te noemen, maar spreekt wel veel mensen aan bij het zien van een walnoot.

Als je boodschappen doet, dan denk je eerder aan voeding dan aan de ingrediënten. Onderzoek naar gunstige effecten van voeding is daarom misschien nog wel belangrijker dan onderzoek naar voedingsstoffen. Het is praktischer en de boodschap is dan helder: eet meer walnoten.

Dit is een van de redenen geweest voor onderzoeker en arts dr. Peter Pribis van de Amerikaanse Andrews Universiteit om onderzoek (1) te gaan doen naar walnoten. Hij vond het tijd om onderzoek te doen naar cognitieve effecten van walnoten bij mensen. Eerder onderzoek bij ratten liet zien dat een voeding die voor zes procent uit walnoten bestaat (dit is omgerekend voor mensen zo’n 30-50 gram walnoten per dag) in staat was om het geheugen en de motoriek van deze oudere ratten te verbeteren en een ander onderzoek liet zien dat walnoten de hersenen beschermen tegen oxidatieve schade.

Een extra reden voor onderzoek naar walnoten is dat we tegenwoordig noten niet alleen meer zien als te vet, maar vooral ook als een nutriëntenrijke en gezonde voeding. Walnoten zijn een goede bron van omega-3 vetzuren. Daarnaast bevatten walnoten allerlei stoffen die de hersenen beschermen: vitamine E, foliumzuur, melatonine, diverse polyfenolen. De polyfenolen zitten vooral in de vliesjes om de walnoot, zelf pellen heeft de voorkeur en anders liever de wat minder bleke gepelde walnoten eten.
De vitamine E in walnoten bestaat grotendeels uit het zogenaamde gamma-tocoferol. Een natuurlijke vorm van vitamine E die samen met de polyfenolen goed is voor de prostaat, mogelijk beschermt tegen borstkanker en die extra bescherming biedt voor het hart.
In het onderzoek van Peter Pribis kregen 64 studenten gedurende 16 weken dagelijks 3 plakjes bananenbrood per dag te eten waarin 8 weken lang fijn gemalen walnoten waren verwerkt (60 gram walnoten per dag) en 8 weken lang bevatte de sneden brood geen extra walnoten.
Door het eten van meer walnoten steeg bij de proefpersonen het alfa-linoleenzuurgehalte in het bloed met 68 procent. Aangezien alfa-linoleenzuur een voorloper is van EPA en DHA (beiden volop aanwezig in vette vis) is dit mogelijk gunstig voor de hersencellen.
De studenten werden vervolgens getest op stemming, geheugen en inferentieel redeneren, dat is op het vermogen om onderscheid te kunnen maken of een bewering juist of onjuist is. Geheugen en stemming veranderden niet, maar het inferentieel redeneren nam met ruim 11 procent toen na het eten van de walnoten.
Als student at ik vaak studentenhaver tijdens het studeren. Nu zou ik daar dagelijks extra walnoten aan toevoegen zeker als ik binnenkort examens heb of kritisch moet nadenken. Moeten we niet allemaal kritisch nadenken en goede beslissingen nemen?
Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl

1) PMID: 21923981

En zie ook dit overzicht [80 KB] , voor betere cognitieve prestatie helpt een goed ontbijt en enige inname van extra suikers. Die studentenhaver is zo gek nog niet, suiker uit de rozijn en flink noten.

Nigella

Ik ben al jaren fan van Nigella. En dan bedoel ik niet alleen de beroemde kok Nigella Lawson, al kan zij je als geen ander verleiden tot het eten van allerlei heerlijke en calorierijke hapjes.
Ik ben enthousiast over Nigella sativa (zie foto hieronder), ook wel zwarte komijn of muskaatbloem genoemd (en geen familie van onze komijn). In de natuurgeneeskunde wordt al meer dan 2000 jaar (1,2) de olie uit het zaad van deze zwarte komijn gebruikt. Vooral de Islamieten zijn bekend met dit kruid en Mohammed zou gezegd hebben: “Gebruik zwarte komijn, het is een geneesmiddel tegen elke kwaal, behalve de dood”.
In de Canon van de geneeskunde (uit de 11e eeuw) wordt zwarte komijn al genoemd als energie leverancier bij vermoeidheid en depressiviteit. Daarnaast werd het al in die tijd voorgeschreven bij eczeem, haaruitval en klachten van darmen en urinewegen.
Op Pubmed, de grootste database met medische artikelen staan meer dan 450 onderzoeken naar Nigella sativa waarvan tenminste vijftien klinische placebo gecontroleerde studies.
Zo liet een onderzoek waarbij 88 proefpersonen dagelijks vier capsules met 500 mg Nigella zaad extract kregen een duidelijke daling zien van het slechte cholesterol (LDL) en nog meer van de triglyceriden, beiden risicofactoren voor hart- en vaatziekten. In vier weken tijd daalde het LDL-cholesterol met 7,6% en de triglyceriden zelfs met 16,7%. (3). Een eerder onderzoek liet al een gunstig effect op de bloeddruk zien samen met een daling van LDL en totale cholesterol (4).
Een andere studie bij 40 vrouwen met reuma was als volgt opgebouwd. Ze kregen allen een maand lang dagelijks twee placebo pillen en daarna een maand twee keer daags een capsule met 500 mg Nigella sativa olie (uit de zaden). Ze scoorden hoeveel pijn ze hadden en hoe ze verder konden functioneren. In de periode dat ze de Nigella olie slikten namen de klachten significant af, hadden ze minder gezwollen gewrichten en was de duur van de ochtendstijfheid korter (5).
Een studie bij 94 patiënten met suikerziekte (type 2, diabetes) liet zien dat dankzij 2 gram Nigella sativa extract de nuchtere bloedsuiker, de bloedsuiker 2 uur na een maaltijd en de gemiddelde bloedsuiker (HbA1c) daalde. Bij 1 gram per dag was het verschil niet duidelijk.(6)

Uitwendig bij eczeem lijkt Nigella in een onderzoek net zo effectief te zijn als Betamethason, een corticosteroid zalf (7).

James A Duke, bekend om zijn indrukwekkende database van toepassingen van planten, vond 387 verschillende ingrediënten in de zaden van Nigella sativa, waaronder stoffen die werken als pijnstiller, ontstekingsremmer, anti-allergie middel, antibacterieel, antiparasiet en antikankermiddel. Diverse studies bij dieren (8-9) laten zien dat Nigella extract gunstig is ter ondersteuning in de behandeling bij kanker, het maakt de kans op schade aan de nieren door chemotherapie kleiner en het remt de vorming van nieuwe bloedvaten (remming angiogenese) en remt celdeling.

Een Pilot-studie bij kinderen laat zien dat Nigella extract het aantal epilepsie aanvallen kan verminderen(10). Bij een Helicobacter ontsteking (maagzweer) werkt Nigella sativa extract net zo effectief als de standaard Triple therapie (11) en een chronische loopneus en keelontstekingen knappen ervan op (12,13).

Al geloof ik niet zo in het concept van een panacee of magic bullet, het lijkt erop dat Nigella sativa een aardig eind in die richting komt.

Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl



Literatuur:
1) PMID: 18644991
2) Padmaa M. Paarakh in Indian Journal of Natural Products and Resources, Vol. 1(4), December 2010, pp409-429
3) PMID: 22822623
4) PMID: 18705755
5) PMID: 22162258 (helaas geen gerandomiseerde studie)
6) PMID: 21675032
7) PMID: 23198836
8) PMID: 19736468
9) PMID: 20373678
10) PMID: 21112742
11) PMID: 20616418
12) PMID: 20947211
13) PMID: 18541126
Deze column verscheen eerder in het maandblad GezondNu, nr 3, 2013. Zie ook www.gezondnu.nl

nigellasativa

Het 5:2 dieet
Eet minder, leef langer!

In een tijd waarin de gezondheidszorg alleen maar duurder wordt is er dringend behoefte aan goedkope en effectieve behandelingen. De natuurgeneeskunde kan daarin veel bieden. Er is geen goedkopere therapie dan vasten en de bewijzen stapelen zich op dat het ook effectief is.

Arts en programma maker Michael Mosley had op zijn dertigste nog een goed figuur, maar geleidelijk aan, met een pond per jaar was zijn gewicht op zijn vijfenvijftigste gegroeid tot bijna 85 kilo. Bij een lengte van 1,83 meter had hij een BMI (BMI = gewicht gedeeld door de lengte x de lengte) van 26 en daarmee hoorde hij bij de groep mensen met overgewicht. Hij liet voor een BBC programma eens een MRI scan van zichzelf maken en ontdekte dat zijn vetgehalte tussen de buikorganen (het zogenaamde viscerale vet of inwendige buikvet) fors verhoogd was. Dit viscerale vet is een risicofactor voor hart- en vaatziekten en ontstekingen. Zijn nuchtere bloedsuiker was te hoog en hij had een te hoog LDL cholesterol.
Zijn vader was op zijn zeventigste overleden aan de gevolgen van suikerziekte en zijn vader had zonder succes vele diëten gevolgd om af te vallen. En nu kreeg Michael steeds vaker te horen dat hij zo op zijn vader leek…...
Kortom er moest iets gebeuren, maar hij zag op tegen diëten en had bij zijn vader gezien hoe vaak het niet werkte.

Toen Michael Mosley door de BBC was gevraagd om een documentaire te maken over levensverlenging ging hij zich verdiepen in calorische restrictie met optimale voeding (CRON) en vastenkuren. Bij CRON eten mensen veel minder calorieën dan gebruikelijk en dat lijkt bij veel proefdieren het leven te verlengen. Je hebt echter behoorlijk discipline nodig om dit vol te houden en mensen die dit doen hebben vaak last van kouwelijkheid en soms de hele dag honger. Bij een vastenkuur eet je een periode niet of zeer weinig.
Mosley zag zichzelf geen van beiden een tijd doen en besloot zich daarom te storten op het 5:2 dieet. Een dieet waarbij je 5 dagen per week normaal eet en 2 dagen per week slechts 500 tot 600 kilocalorieën per dag eet. Dat is bijvoorbeeld een gekookt eitje en een halve grapefruit als ontbijt, geen lunch en dan als diner een maaltijdsalade met wat vis of een vegetarische chili met wat zilvervliesrijst.
Hij begon met een vierdaagse vastenkuur en ging daarna over op zijn 5:2 vastendieet. Na 3 maanden op deze wijze geleefd te hebben was zijn gewicht van bijna 84,8 kg gezakt naar 76,2 kg, een verschil van maar liefst 8,6 kg en zijn bloedsuiker en LDL-cholesterol waren genormaliseerd.
Zijn bevindingen heeft hij in de interessante Horizon documentaire “Eat, Fast and Live longer” verwerkt, er is een homepage over:www.thefastdiet.co.uk, in het Nederlands: www.hetvastendieet.nl en in het boek: “Het vastendieet, het officiële 5:2 dieet” wordt alles nog eens goed toegelicht met voorbeeld menu’s.

Het fijne van deze vorm van “interval vasten” is dat het goed is vol te houden en dat het voor je lichaam een prikkel is tot herstel.

Daarnaast kunnen veel mensen als onderhoud (nadat ze hun ideale gewicht hebben bereikt) overgaan op een 6:1 dieet.

Zie je dit niet zitten, hoef je minder af te vallen en wil je toch je lichaamseigen herstel bevorderen dan kan één of twee keer per jaar een vastenkuur ook een mooie manier zijn. Mijn collega, de natuurarts Hans van Waning, heeft hierover een goed boek geschreven: “Alles over vasten”.

Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl

Het zou zo makkelijk zijn. Gewoon een pilletje innemen waardoor je afvalt. Een korte zoektocht op Google gaf al honderdelfduizend pagina’s op de zoekterm “afslankpil”. Je vindt dan vele waarschuwingen want er is veel troep te koop en de vele advertenties.

Hoe makkelijk ook een pil zou kunnen zijn, de basis is en blijft een gezonde leefstijl. Er is geen pil die het effect daarvan kan vervangen. Als je teveel eet zal een pil je niet helpen met afvallen. Dus eet gezond en vooral niet teveel (zie ook mijn vorige column over vasten), beweeg actief (voor het ontbijt of op lege maag sporten), slaap goed en leer om te gaan met stress.

Maar kan je iets extra’s doen om beter af te vallen?
Misschien wel.

In 2012 deed men een klein onderzoek met 74 mensen die of een dieet kregen of een dieet met extra grapefruit, 3 x daags een halve rode grapefruit bij iedere maaltijd. De groep die de grapefruit at had 600 gram extra gewichtsverlies in 6 weken tijd, de taille-omtrek na bijna 2,5 cm af en de bloeddruk zakte met ruim 3 mmHg. Ook het cholesterol en vooral het LDL cholesterol zakte. De studie is natuurlijk te klein, maar je kunt zonder veel schade het thuis ook eens proberen. Alleen met sommige medicatie mag je grapefruit niet combineren, lees daarom de bijsluiters (1). Vaak mag je dan toch nog 2 tot 3 grapefruits per week eten.

Om hongergevoel te verminderen en te zorgen voor stabielere bloedsuikers adviseer ik vaak extra haverzemelen te nemen. Begin met een theelepeltje in een glas water en bouw dit in een of twee weken op tot 2 x daags een volle eetlepel in een groot glas water. In 2010 liet een studie (2) bij 204 mensen zien dat de groep die extra haverzemelen (3 gram per dag) binnen kreeg in combinatie met een laag calorisch dieet (500 kcal per dag minder dan nodig) een smallere taille kreeg dan de controle groep (3,3 cm taille afname tegenover 1,9 cm afname op alleen het dieet) en ook nog duidelijk lagere LDL cholesterol (6,3% daling).

Van Irvingia gabonensis extract (afkomstig van een Afrikaanse wilde mango) zijn twee gerandomiseerde studies die een duidelijker gewichtsverlies laten zien. Een studie met 102 vrijwilligers waarvan de ene helft een placebo pil kreeg en de andere 2 x daags 150 mg Irvingia kreeg. Na 10 weken was er een zeer duidelijk gewichtsafname (12 kg meer afgevallen dan op het placebo middel!) en taille omtrek afname in de Irvingia groep (3). Irvingia is in ieder geval een middel dat extra onderzoek verdient. Ik zie er in de praktijk soms goede effecten op, maar niet zo extreem als in de studie.

Saffraan en pijnboompitten remmen het hongergevoel waardoor je minder gaat snacken (4,5). Dit werkt goed. Let op, sommige pijnboompitten veranderen tijdelijk je smaak (door hoog mangaan gehalte?) waardoor alles vies of metalig gaat smaken. Misschien helpt dat ook wel. Wil je wel snacken zorg dan dat je geen suikerrijke snacks neemt. Liever handje noten of wat rauwkost.


Tot slot is overgewicht vaak verbonden met emoties. We eten als we gespannen, boos, eenzaam of verdrietig zijn. Zoet of hartig als troost. Leren omgaan met emoties, bijvoorbeeld door te oefenen in loslaten kan helpen.


Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl

voetnoten:


1. Grapefruit interactie met geneesmiddelen, zie http://vita-info.nl/2012/05/grapefruit-medicijnen-interactie/

2. PMID: 20102847

3. PMID: 19254366

4. PMID: 20579522

5. PMID: 18355411

Hooikoorts hebben voelt oneerlijk. Is het eindelijk mooi weer en dan voel je je zieker als je naar buiten gaat. Bij hooikoorts reageer je allergisch op gras- en boompollen. Omdat boompollen niks met hooi heeft te maken is de officiële benaming beter: seizoensgebonden allergische rhinitis.

Mensen met hooikoorts voelen zich beter als het vriest of als het regent en er minder pollen in de lucht zijn.

Helaas neemt de antigenenconcentratie en het aantal pollen toe als de CO2 stijgt en is de verwachting dat in 2040 er dubbel zoveel pollen in de lucht zullen zijn en dat deze pollen ook nog meer allergenen bevatten (1).

Hooikoorts hebben betekent dat je immuunsysteem vecht tegen iets dat eigenlijk helemaal niet bedreigend is. De reactie van het immuunsysteem kan soms zeer heftig zijn. Jeuk in neus en ogen, loopneus, traanogen, enorme vermoeidheid, hoofd- en spierpijn, zwelling van slijmvliezen, koortsachtig gevoel en soms heftig niezen of benauwdheid. Vaak zien we ook een gevoel van boosheid en machteloosheid opkomen en zowel werk-als schoolprestaties als je sociale leven kunnen er onder lijden.

Je kunt proberen met minder pollen in aanraking te komen door alleen ’s ochtends naar buiten te gaan, door een (zonne-)bril te dragen, wat vette zalf in je neusopeningen te smeren, door in je huis luchtreinigers met een Hepa filter te plaatsen en door geregeld je neus en bijholten te spoelen met zout water, bijvoorbeeld met een netipot.

Daarnaast kan je de reactie milder maken door je neusslijmvlies te bestralen met rood licht(2) en door te wennen aan een zeer lage dosis allergeenextracten. De immunotherapie werkt hiermee, maar zelf kun je dit eenvoudig doen door geregeld honing te eten van een lokale imker (3) en eventueel door een homeopatische bereiding van pollen (4).
In de natuurgeneeskunde gaat men bij allergie ervan uit dat er een reden is dat het lichaam zo heftig reageert. Er is sprake van een immuunsysteem dat uit balans is en overmatig reageert. Dat kan door stress en mogelijk ook door slaaptekort. Zelf-hypnose lijkt klachten van hooikoorts te kunnen verminderen (5). Probeer weer in balans te komen door te ontspannen, door geregeld te transpireren (sporten en sauna), eet minder, eet gezonder en eet niet te veel zout en geen of weinig vlees (6).

Natuurlijke middelen tegen hooikoorts die effectief bleken in tenminste één gerandomiseerde klinische studie zijn benifuuki groene thee (7) en EGCG uit groene thee, pijnboomschors extract (8), nigella sativa (9), een kruidenmix van zeven kruiden (10), brandnetelextract (en mogelijk ook brandnetel thee) (11), guduchi (=tinospora cordifolia) (12) en als topper een speciaal CO2 extract van het groot hoefblad (Butterbur). Dit groothoefblad extract is vrij van pyrrolizidine alkaloids en daarmee niet giftig. Nooit zelf groot hoefblad aftreksels maken!

Maar liefst vier klinische studies (13) laten zien dat groot hoefblad extract werkt als een antihistaminicum en effectief is bij hooikoorts. Het is een middel dat ik geregeld met succes voorschrijf met als enige bijwerking de wat hoge prijs en soms het opboeren van een lucht die ruikt als groot hoefblad. Misschien had de Engelse naam beter butterburb kun zijn in plaats van butterbur.

Tot slot als troost: mensen met hooikoorts hebben mogelijk dankzij dat overactieve immuunsysteem zo’n 30% minder kans op het krijgen van alvleesklierkanker en mogelijk een betere overleving bij darmkanker (14).

Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl

1. http://www.acaai.org/allergist/news/New/Pages/TheYear2040DoublethePollenDoubletheAllergySuffering.aspx
2. PMID 9109708
3. PMID 21196761
4. PMID 15741420
5. PMID 15832067
6. PMID 23057785
7. PMID 19542766
8. PMID 20549654 (pycnogenol)
9. PMID 20947211
10. PMID 15689054 (aller-7)
11. PMID 2192379
12. PMID 15619563
13. PMID 11799030, PMID 12859442, PMID 15611396, PMID 16114089
14. PMID 23820785 en PMID 24554712

Column Gezond Nu, nr. 7, 2011
Smeren of slikken? Gezonde alternatieven voor zonnebrandcrème

De warmte van de zon kan ons troosten, doen ontspannen en alleen al door meer buiten te zijn voelen we ons vaak beter. Zonlicht op onze huid is nodig om zelf vitamine D3 aan te maken. Mariniers in een onderzeeër die anderhalve maand geen zonlicht op hun huid kregen konden hun vitamine D3 spiegel niet voldoende hoog houden ook al slikten ze dagelijks een pil met 600 I.E. vitamine D3.(1)

We hebben dus zonlicht op onze huid nodig voor onze gezondheid.

De laatste jaren zijn we echter door de fabrikanten van zonnebrandcrèmes en de dermatologen bang gemaakt voor de zon. Zonlicht zou de huid uitdrogen en sneller doen verouderen en u heeft veel meer kans op diverse soorten kanker van de huid en meer rimpelvorming. Minder kans op bepaalde soorten huidkanker en minder rimpelvorming en een jongere huid is natuurlijk zeer welkom, maar wat er niet bij verteld is dat goed smeren met zonnebrandcrèmes en weinig de zon in meer kans geeft op darmkanker, borstkanker, prostaatkanker en daarnaast ook nog mogelijk een verhoogde kans op hart- en vaatziekten, suikerziekte, depressie, vermoeidheid, botontkalking, auto-immuunziekten en infecties. Dit komt doordat zonnebrandcrèmes bijna volledig de lichaamseigen vitamine D3 productie stilleggen.

Als de zon op zijn hoogst staat dan maakt u in de huid het meeste vitamine D3 aan. En laten we nu net de laatste jaren steeds de boodschap gekregen hebben dat we tussen 12 en 14 uur uit de zon moeten blijven. Verwarrend voor ons allen en reden voor mij om hier te vertellen hoe u met gezonde voeding en aanvullende supplementen kan zorgen dat u van binnenuit beter beschermd bent tegen UV-straling en hoe u verstandig wel even kan zonnebaden. Uiteraard moet u voorkomen dat u verbrand in de zon. Dit is te herkennen aan de erythema (roodheid) van de huid die ontstaat als u te lang de zon in gaat. Geleidelijk aan opbouwen en vooral niet te lang onbeschermd zonnen is het advies.

Van eind oktober tot half april maken we in Nederland nauwelijks vitamine D3 aan. Vanaf half april zou u dagelijks rond het middaguur even (10-25 minuten) met zoveel mogelijk blote huid in de zon kunnen gaan zitten. Uw vitamine D3 productie is het grootst op de romp, maar ook armen en benen kunnen goed meedoen. Uw gezicht mag u insmeren of uit de zon houden.

Inwendige bescherming bestaat ook en het zijn met name de anti-oxidanten in groente en fruit die u kunnen helpen te beschermen tegen de schade door UV-licht zonder de vitamine D3 productie te blokkeren. Tenminste een half uur voor u de zon in gaat raad ik aan om granaatappelsap of bessensap en groene thee te drinken en één of meer van de volgende supplementen in te nemen (2):
• Selenium, als capsule selenomethionine 200 mcg of dagelijks 3-4 paranoten
• Ginkgo biloba extract, als capsule of tablet EGb761, 120-240 mg per dag
• Beta-caroteen, in pil als natuurlijk carotenoidencomplex of volop wortelen, pompoen, paprika en groentesappen nemen
• Vitamine E in pil, bijvoorbeeld 400 I.E. als d-alfa-tocopherol + gemengde tocoferolen
• Niacinamide (500 mg, 1-3 x per dag 1)
• Groene thee (pure ECCG) als capsules (300–600 mg/dag) en ook veel groene thee drinken(3)
• Resveratrol 100-200 mg/ dag of volop bessen, frambozen, druiven en rozijnen eten
• Een extract van een varen:Polypodium leucotomos, 480 mg/dag, ook perfect tegen zonne-allergie (4)
Van al deze middelen is aangetoond dat ze de schade aan de huid door UV-licht kunnen verminderen, ontstekingen en roodheid tegen gaan en het herstel bevorderen en ze zijn in staat de kans op huidkanker te verminderen en mogelijk bestaande kanker te remmen in de groei. Daar kan geen zonnebrandcrème tegen op.

Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl

Kader:
Wilt u langer in de zon dan kunt u na een tijdje wel uzelf gaan insmeren. Een zonnebrandcrème factor 15 of hoger zonder irriterende stoffen is dan aan te raden (liefst zonder oxybenzone of benzophenone en zonder nanodeeltjes titanium)(5).

1) 600 I.E. vit. D3 = 15 microgram. Holick 1994, zie PubMed: PMID:8092101
2) PMID: 1462677
3) PMID:21094124
4) PMID:21505393
5) Zie voor keuze van een goede crème: http://jetskeultee.nl/2010/07/16/hulp-bij-de-keuze-van-je-zonnebrandcreme/ of http://www.ewg.org/skindeep/browse/sunscreen:+SPF+15-30/


Zie op www.rivm.nl onder zonkracht. Als de zonkracht boven de 3 is maakt u vitamine D3 aan.

Lavendelolie
meer ontspannen, minder angstig



Wie kent niet de geur van lavendel? Het doet je meteen denken aan beelden van de prachtige lavendel-paarse velden in de Provence in Frankrijk en het is de geur van ontspanning.
Een paar druppeltjes lavendelolie op een tissue, naast het kussen van mijn dochter of zoon, helpt ze nog steeds om makkelijker in slaap te vallen. Zelf ben ik fan van een warm bad met lavendelolie erin en om de spieren extra te ontspannen met nog flink wat bitterzout (magnesiumsulfaat) erbij. Heerlijk!

Lavendel heeft een ontspannende werking. Als je het inademt, als je het op je huid smeert en als je het inneemt.

Om in te ademen:
Een recent onderzoek liet zien dat er diverse essentiële oliën zijn die ontspannend werken en helpen bij lichte slaapstoornissen, maar dat naar lavendelolie het meeste onderzoek is gedaan (1). Het is veilig en simpel toe te passen. In één van die onderzoeken (2) liet men bij vijftig patiënten op een medium-care afdeling ’s nachts een glazen potje naast het hoofdeinde van het bed staan met daarin 3 milliliter pure lavendelolie. De bloeddruk daalde en de patiënten gaven aan beter geslapen te hebben. Het verschil met de controlegroep was echter niet significant.
Een andere studies op een hartbewaking, waarbij patiënten voor en na de ingreep naast lavendelolie ook nog wat kamille en neroli (bittere sinaasappel)moesten inhaleren, liet wel een significant verschil zien. Ze sliepen beter en waren minder angstig (3).
Een onderzoek met zevenenveertig migraine patiënten laat zien dat de hoofdpijn duidelijk afneemt na inhalatie van lavendelolie.(4) Inhalatie van lavendelolie stimuleert rustgevende hersengolven, laat de hartslag dalen en de proefpersonen noemen zichzelf meer ontspannen en verfrist (5).

Op de huid:
Als wondverzorging pijnlijk is dan lijkt lavendelolie de pijn te verminderen (6), na een bevalling helpt het tegen perianale pijn. Koliekpijn bij kinderen en menstruatiepijn neemt af na een massage met lavendelolie. Samen met Tea tree olie lijkt het overmatige haargroei bij vrouwen af te remmen en lavendelolie heeft een licht antischimmel werking.

Om in te nemen:
Je kunt lavendel ook innemen. Misschien ken je het al vanuit sommige Herbes de Provence soorten, of vanuit een relax-thee, maar zeker in capsulevorm, met 80 tot 160 milligram van een gestandaardiseerd extract is er goed onderzoek naar gedaan. Ik vond vooral veel onderzoek naar een angst gerelateerde klachten. Mensen zijn na inname van een capsule met lavendelolie beduidend minder angstig (6), het lijkt net zo goed te werken als Lorazepam (maar zonder de bijwerkingen en zonder kans op verslaving) (7). Ze hebben een minder sombere stemming en ook slaapstoornissen die gerelateerd zijn aan angst nemen af. Het meest recente gerandomiseerde dubbelblinde onderzoek betreft een onderzoek bij 539 mensen met een gegeneraliseerde angststoornis, waarbij een capsule met lavendelolie vergeleken werd met een bekend antidepressivum. Lavendelolie in capsules werkte beter, minder depressief, betere kwaliteit van leven en vooral ruim de helft minder angstklachten (8).

Hoe lavendelolie precies werkt is nog niet duidelijk. Het lijkt erop dat lavendelolie een remmend effect op de calciuminstroom in zenuwcellen heeft. Daardoor is er een gelijkmatiger afgifte van boodschapperstoffen en kunnen zenuwcellen meer ontspannen(9). Omdat voor veel mensen de geur van lavendel al gekoppeld is aan ontspanning, speelt mogelijk de verwachting dat je er ontspannen van wordt ook een rol (10). Voortaan ruikt het bij ons thuis in de slaapkamers in ieder geval vaker naar lavendel.



Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl



Literatuur:


1. PMID: 24720812

2. PMID: 24382614

3. PMID: 23476690

4. PMID: 22517298

5. PMID: 22612017

6. PMID: 23808618

7. PMID: 19962288

8. PMID: 24456909

9. PMID: 23637742

10. PMID: 17845737


GezondNu, nr 6, 2014

P.S. Omdat er veel vragen over kwamen. Stel dat u inwendig lavendelolie wilt nemen, neem dan geen druppels, maar een speciaal daarvoor geschikt supplement met 80 mg lavendelolie extract. Het is o.a. hier te bestellen, of dichterbij in de meeste apotheken in Duitsland, maar dan heeft u wel een recept nodig. (www.lasea.de).

Afval en afvallen,
over junk en food

Je hebt afval, het woord dat gebruikt wordt voor datgene wat weggegooid wordt en afvallen, het werkwoord wat onder andere gebruikt wordt als je afslankt of achteruitgaat in je gewicht. Ik wil zo min mogelijk afval en nog wel iets afvallen en daarmee ben ik vast niet de enige.

In Amerika noemen ze afval ook wel junk. Junk food staat dan voor ongezonde voeding, met meestal veel calorieën en weinig nuttige voedingsstoffen. Eén van mijn opleiders, dokter Michael Janson, zegt: “er bestaat geen junk food, je hebt junk en je hebt food”. Ik denk dat we meer food moeten eten, en voor de mensen die niet meer precies weten wat echt voedsel is, is de VPRO documentaire Maartens Moestuin een eyeopener. Maarten ’t Hart beweert daarin geregeld: “het is een misverstand dat eten lekker moet zijn, dan ga je er alleen maar te veel van eten”. Dit zou de lijfspreuk kunnen worden van iedere diëtist en misschien is het wel het beste excuus dat je kan maken als je niet zo goed kan koken. Maak je eten niet te lekker, maar wel voedzaam, vol met nutriënten en eet vooral veel groente, zowel rauw als gestoomd of gekookt.
Er is een soort junk of rommel die juist maakt dat eten lekkerder smaakt, of ons doet verlangen naar meer. Dit is waarmee we verleid worden. Het zit in toast, knapperige korstjes, chips, koekjes, croutons en gebakken spekjes. Ik heb het hier over AGEs, dat zijn Advanced Glycation Endproducts. In een eerdere column (koffie, toast en rimpels,GezondNu, nr. 1, 2009) schreef ik hier al over. In het kort komt het erop neer dat suiker en eiwitten met elkaar een verbinding aangaan, glycatie=binding aan suiker. Deze verbinding kan zo stevig zijn dat het een normale functie van ons lichaam kan verhinderen. Zo kunnen AGEs zich binden aan collageen (is een bouwstof van ons bindweefsel) waardoor er rimpels (beschadigd en minder elastisch bindweefsel) ontstaan en bloedvaten kunnen stijver worden door binding van AGEs aan elastisch weefsel. Hoge bloeddruk, aderverkalking en lekkages van bloedvaten kan komen door AGEs. Ook staar, “levervlekken”, nierschade, de ziekte van Alzheimer en stijfheid van spieren kan het gevolg zijn van teveel AGEs.
In het lichaam kunnen deze AGEs een ontstekingsreactie uitlokken waardoor organen nog meer schade oplopen. AGEs worden in ons lichaam vooral gevormd als je een hoge suikerspiegel hebt.
Professor dokter Helen Vlassara heeft een helder boek geschreven over een anti-AGE dieet. Het is net vertaald in het Nederlands en is eigenlijk geen dieetboek, maar een boek dat je leert minder AGEs binnen te krijgen door te kiezen voor een andere wijze van bereiding. Omdat we nog niet echt een geneesmiddel hebben tegen AGEs en je dagelijks slechts een klein deel kan afvoeren, lijkt preventie het beste. Zorg voor een lage bloedsuiker. Minder vaak bakken of braden of grillen maar juist stoven, stomen en het liefst veel rauwkost eten. Plantaardig eten bevat nauwelijks AGEs. Dierlijke eiwitten bevatten vooral veel AGEs. Wil je toch vlees verhitten dan is eerst marineren in azijn of citroensap of gewoon koken of stomen of sudderen in een (tomaten) sausje aan te raden. Eet zo min mogelijk koekjes, gebrande noten, chips, hamburgers en friet, drink geen suikerdrankjes en geen cola, ook niet de light variant, maar groene thee of groentesap. Dan val je af en eet je minder afval. Lijkt me niet verkeerd.

Johan Bolhuis, arts
www.natuurarts.nl

Meer info: Het boek van dr. Vlassara: het-anti-age-dieet en vanaf pag.11 een uitgebreide AGE's lijst in deze PDF. [452 KB]

Van S.A.D. naar N.A.K.E.D. en van zorgeloos naar meer bewust

Mijn ouders gingen vaak met ons op vakantie naar het naaktstrand. We lagen uren te bakken op het Texelse strand, we koelden af door te zwemmen in de Noordzee. Schelpen verzamelen, lopen langs het strand, frisbee gooien, vliegeren. Heerlijk en zorgeloos. We groeven kuilen en lagen daarin lekker lui te lezen of lekker te slapen. Stapels boeken heb ik weggelezen met de zon brandend op mijn huid. Insmeren met factor 4, 6 of 8, hoger was er niet. En dan ’s avonds de pijn van overal verbrand zijn en het koelen door te deppen met het plakkerige Tschamba Fii.

Op het strand dronken we koffie uit een thermoskan en lauwe aanmaak limonade. Als je honger had een volkoren boterham met gestampte muisjes of met een plakje zwetende kaas.
Vorig jaar zat ik weer eens aan het strand. Nu met mijn eigen gezin. Hoe anders was dat. In de schaduw van een koepeltentje, niet te lang in de zon, goed in gesmeerd, diverse supplementen van te voren ingenomen en zorgen dat je niet verbrand. Nog wel naakt zwemmen in zee en daarna een half uurtje opwarmen in de zon. Verder de zonnebril op en lekker lezen, maar wel om de beurt, want iemand moet op de kinderen letten. En vooral veel slapen. Voor mij is er niets rustgevender dan het geluid van de branding en wat krijsende meeuwen.

Toch is er bij mij iets weg van de zorgeloosheid van vroeger. Ik merk dat ik wat voorzichtiger geworden om lang in de zon te zitten. Alsof naar het strand gaan ook een beetje gevaarlijk is. En met voeding is dat tegenwoordig ook zo. Je wordt bang gemaakt met beweringen over voeding als dit is goed en dat is slecht. Een volkorenbroodje met gestampte muisjes is voor mij ongezonde voeding. Minder zorgeloos, meer bewust.

Het voordeel van bewuster leven is dat we beter weten wat wel en niet gezond is. Hopelijk leven we daarmee langer en blijven we langer gezond.

Ons grote voorbeeld hoe het niet moet is Amerika. Het Standaard Amerikaanse Dieet wordt daar afgekort als S.A.D. en SAD is ook het Engels voor triest of droevig. Overgewicht, suikerziekte, hart- en vaatziekten en de enorme toename van kanker, botontkalking en Alzheimer komt grotendeels door dit dieet. De helft van het Standaard Amerikaanse Dieet bestaat uit suiker en zoetstoffen, graanproducten en zuivel. Men eet in de V.S. 10.000.000.000 (= 10 miljard) dieren per jaar. Dat is als je al die koeien, varkens en kippen achter elkaar zet, ongeveer vijf keer de afstand van de aarde naar de maan. Per jaar! Dat is 330 gram vlees per dag per persoon!

En dan de frisdrank consumptie. Amerikanen nuttigen ruim twintig theelepels suiker per dag. Elke dag één glas zoete “fris”drank drinken naast de normale voeding kan tot vijf kilo gewichtstoename per jaar opleveren (1,2). Drink geen extra suikers als je wilt afvallen (3).

In Amerika is een nieuwe organisatie ontstaan, N.A.K.E.D.-food en hun NAKED-food magazine. N.A.K.E.D. is dan een afkorting voor New American Kind and Enlightened Diet. Het gaat hier om een initiatief om mensen weer echt voedsel en vooral weer planten te laten eten.
Biologisch geteelde voeding waar vezels in zitten.
Bill Clinton is overstag na een hartinfarct, dr. Dean Ornish zet zich in voor volop groenten en een bewuste leefstijl en Michael Pollan schrijft in zijn boek: “Een pleidooi voor echt eten”, de samenvatting:

“Eet echt voedsel, niet te veel, vooral planten”.

Zelfs een salade mag wat meer naakt zijn. Weg met de croutons.



Johan Bolhuis, arts,
www.natuurarts.nl

1) PMID:23318721
2) PMID: 19704096
3) PMID: 24548259

Van 2009 t/m april 2015 schreef dokter Bolhuis maandelijks een column voor het tijdschrift GezondNU. Deze columns worden binnenkort gebundeld tot een boekje, hieronder alvast enkele columns ter inzage.

Hoogtetraining in een luie stoel

Als tweede artsenpraktijk in Nederland bieden wij een in Rusland ontwikkelde behandeling aan: Interval Hypoxie Hyperoxie Therapie (IHHT). Hormesis ten top. Aangepaste hoogtetraining, bekend vanuit de sportwereld, ideaal tegen vermoeidheid en doorbloedings-, concentratie- of ademhalingsproblemen. Voor meer info: www.ihht.nl

Ter dekking van de kosten van deze website neemt www.natuurarts.nl deel aan het partnerprogramma van Bol.com. Zie hier voor ons cookie- en privacybeleid.